Ovih dana smo imali priliku da u domaćim medijima pročitamo bombastične tekstove u kojima se iznose tvrdnje zasnovane na DNK istraživanjima a po kojima su Srbima najsrodniji Mađari, Bavarci, Holanđani i Laponci. Mediji se pozivaju na istraživanje čiji detalji su dostupni na ovom linku.
Pa, da objasnimo o čemu se zapravo radi i zašto to jednostavno nije tačno.
Ukratko, istraživači su posmatrali muške linije (grananja muških populacija praćenjem mutacija na osnovnim parovima lanca DNK Y hromozoma) u 17 evropskih populacija, među kojima i srpskoj.
Ali u čemu je onda problem sa interpretacijama koje prenose srpski mediji?
Postoje dve manjkavosti u istraživanju:
Nisu upoređivane sve evropske populacije, već samo određene. Dakle, ne mogu se izvoditi zaključci o srodnosti populacija, ako nisu sve populacije zastupljene. Uzorak svake od 17 populacija čini samo 20 nasumično odabranih pojedinaca. U statistici je 100 minimalna standardna veličina uzorka da bi rezultati mogli da se smatraju statistički značajnim. Takođe, uzorak mora da bude reprezentativan, a ne nasumičan. U ovom slučaju to bi značilo da budu proporcionalno zastupljeni različiti regioni Srbije, dok u istraživanju to nije bio slučaj.
Otkuda takve manjkavosti u jednom ozbiljnom istraživanju, pitate se? Otuda što cilj celog rada uopšte nije ustanovljavanje bližih i daljih srodstava savremenih političkih nacija, već ustanovljavanje i rekonstruisanje širenja, rasta i opadanja pojedinih muških linija na širem evropskom prostoru u poslednjih više hiljada godina. Kada se zna cilj rada, onda je i uzorak statistički značajan i metodološki ispravan, jer ga čini 340 pojedinaca sa šireg prostora dela Evrope koji je istraživačima bio od interesa za posmatranje.
I upravo zato sa senzacionalizmom treba biti oprezan, jer ljudi su skloni da donose krupne zaključke o sebi. Često na osnovu stvari koje nisu dovoljno precizne ili do kraja objašnjenje.
Sa kim su Srbi STVARNO braća?
Sada se sigurno pitate i ko su onda najbliži srodnici stanovnika savremene Srbije? Odgovor na to pitanje pruža autosomalna DNK, a ne Y DNK (DNK nasleđena sa svih linija, a ne samo jedne – muške).
I odgovor je sasvim banalan i ni u čemu senzacionalan.
Dakle, osim ako neka populacija nije teleportom presađena sa jedne udaljene lokacije na drugu, populacije čine kontinuum u vremenu i prostoru i sa retkim izuzecima (npr. teško premostivim geografskim preprekama) najsrodnije su one koje su geografski najbliže.
Autosomalna DNK stanovnika savremene Srbije je najsrodnija autosomalnoj DNK stanovnika savremene: Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Mađarske, Rumunije, Bugarske, Makedonije. Sledeći malo dalji krug srodnosti je sa Česima, Slovacima, Poljacima, Grcima, Italijanima, Austrijancima, Nemcima, itd.
Možda se pitate gde su tu braća Rusi? Pa, zapravo jako daleko. Oni po do sada dostupnim uzorcima skoro da nisu srodni čak ni sa Ukrajincima, a kamoli sa nama na Balkanu. Zapravo srodni su sa različitim uralskim narodima poput Mordovljana, Tatara i sl. što je sa stanovišta vremenskog i prostornog kontinuuma takođe sasvim logično za sve kojima je istorija bliska.
Dakle, ne nasedajte na bombastične naslove…
