Danas, 21. avgusta, obeležava se tačno 50 godina od kraja Praškog proleća, odnosno od trenutka kada su ruske snage nasilno ugušile protest.
Praško proleće i danas je jedan od najzanimljivijih društveno-političkih eksperimenata u Evropi nakon Drugog svetskog rata. Promene koje su inicirali čehoslovački komunisti, velikim delom po uzoru na one koje su godinama sprovođene u Jugoslaviji, trebalo je da građanima Čehoslovačke pruže oslobađanje od ruske čizme, odnosno izgradnju “socijalizma sa ljudskim licem”.
Sve je počelo kada je pred kraj Drugog svetskog rata Čehoslovačka ušla u sovjetsku sferu uticaja. Tako su već 1948. ukinute sve partije osim Komunističke.
Ipak već od sredine šezdesetih Česi i Slovaci su počeli da pokazuju sve veće neprihvatanje postojećeg komunističkog režima. Tako je na čelo komunističke partije izabran Aleksander Dubček koji je počeo reforme nazivajući ih „socijalizmom sa ljudskim licem“.
Za razliku od Mađara koji su 1956. godine ustali protiv Sovjeta tražeći potpunu promenu režima, Česi i Slovaci nisu zahtevali odbacivanje komunizma.
Ipak, sovjetske vođe su i ove reforme videle kao pretnju njihovoj hegemoniji nad zemljama Istočnog bloka kao i na ugrožavanje bezbednosti samog Sovjetskog Saveza.
Sovjetsko rukovodstvo je prvo pokušalo da zaustavi ili ograniči promene u Čehoslovačkoj serijom pregovora. Kada su im pokušaji propali poslali su vojsku.
U noći između 20. i 21. avgusta 1968, armije Istočnog bloka iz pet zemalja Varšavskog pakta izvršile su invaziju na Čehoslovačku. Između 5 do 7 hiljada sovjetskih tenkova okupiralo je ulice. Pratilo ih je 200.000 do 600.000 vojnika trupa Varšavskog pakta. Sovjeti su stalno ponavljali da su oni pozvani da zauzmu zemlju, izjavljujući da su lojalni čehoslovački komunisti zatražili „bratsku pomoć protiv kontra-revolucije“. Više od 100 ljudi izgubilo je život za vreme napada. Aleksandar Dubček je pozvao narod da ne pruža otpor. On je uhapšen i odveden u Moskvu, zajedno sa još nekoliko saradnika.
Demokratske zemlje samo su verbalno osudile invaziju zbog straha od mogućeg nuklearnog sukoba u vreme Hladnog rata.
Usledilo je jedno od najtežih razdoblja savremene čehoslovačke povijesti obleženo represijom, cenzurom i strogom kontrolom Moskve. Umesto liberalno-demokratskih reformi kojima se nastojalo omogućiti veće političke, ekonomske, medijske i građanske slobode, u Čehoslovačku je uveden jedan od najrigidnijih oblika komunističkog režima.
Sovjetska okupacija je ubrzo izazvala talas emigracije. Procenjuje se da je odmah emigriralo 70.000, a ukupno 300.000 stanovnika, najviše visokokvalifikovanih ljudi. Zapadne zemlje su dozvolile ovim ljudima da ostanu i rade bez ikakvih teškoća.
