Tokom iskopavanja drevnog hrama u sklopu ruševina astečkog grada države Tlatelolco 1999. godine arheolozi su otkrili 500 godina star kostur sahranjen sa dva misteriozna predmeta u rukama. Ništa se nije znalo o tim predmetima, osim da stvaraju jeziv zvuk, piše IFLScience.
Jedan od naučnika opisao je te zvuke kao “vrisak smrti” u intervjuu za Gizmodovu seriju „Misterije zvuka“.
Pronađeno je nekoliko ovih „zviždaljki smrti“ na drugim srednjeameričkim arheološkim nalazištima povezanim s astečkom kulturom, a prvi ih je službeno opisao istoričar José Luis Franco 1971. godine. Ali ranije ni jedna nije bila iskopana pored ljudskih ostataka, koji bi mogli razjasniti svrhu ovog instrumenta.
Decenijama su se ovi predmeti smatrali običnim kuriozitetima, pa su se nalazili u skladištima muzeja zbog pretpostavke da se radi o odbačenim igračkama, a ne važnim duhovnim relikvijama. Ali otkriće u Tlatelolcou pokrenulo je seriju istraživanja koja još uvek traju. Pručavanje otkrivenog kostura otkrilo je da se radi o 20-godišnjem muškarcu kome je u sklopu žrtvovanja odrubljena glava. Sahranjen je ispred hrama posvećenog Ehecatlu, bogu vetra i kiše.
Astečka zviždaljka u obliku ljudske lobanje verovatno je imala važno značenje, ali još uvek nije poznato čemu je služila.
Antropolozi smatraju da je ovaj piskavi instrument možda trebao da imitira zavijanje vetra u čast božanstva, ili da pomogne žrtvovanom da nađe put u zagrobni život, ili da slavi boga smrti Mictlantecutlia, ili se koristio tokom bitke kako bi se motivisali sopstveni a plašili neprijatelji.
Ali je izvesno da ovi instrumenti stvaraju uznemirujući zvuk. Eksperimenti rađeni pomoću replika pokazali su da ovaj dvokomorni instrument stvara višestruke vazdušne struje koje se zatim međusobno sudaraju i stvaraju dramatičan rezultat.
Muzičar Xavier Quijas Yxayotl pomogao je da i šira javnost upozna zviždaljku smrti preko svojih nastupa, a jednu je dao i Melu Gibsonu za njegov film Apocalypto. Od onda su ove zviždaljke postale popularan turistički suvenir, koji se prodaje na brojnim astećkim turističkim lokacijama.
