Pre tačno 70 godina, 28. juna 1948. godine doneta je Rezolucija Informbiroa. I upravo taj događaj obeležio je sudbinu Jugoslavije, Istočne Evrope, a i danas ima posledice na Srbiju.
Evo o čemu se tačno radi.
Trebalo bi da znate da je Komunistički informacioni biro (skraćeno Informbiro) bila istočnoevropska organizacija komunističkih partija koja je delovala od 1947. do 1956. Osnovao ga je Staljin ali je sedište organizacije bilo u Beogradu.
Pre nego što nastavimo bilo bi dobro da znate i kako je posle Drugog Svetskog rata došlo do situacije da Sovjetski Savez praktično okupira Istočnu Evropu.
Zapravo, sve je počelo ranije, tajnim Molotov-Ribentrop Pakt potpisanim 23. avgusta 1939. godine čime je potvrđen dogovor između Staljina i Hitlera o podeli Evrope na interesne sfere.
Ispred dvojice diktatora pakt su potpisali ministri dve zemlje Vjačeslav Molotov i Joakin Von Ribentrop. Kao direktna posledica ovog dogovora usledio je napad na Poljsku koju su brzo podelile Nemačka i Sovjetski Savez. Tako je praktično počeo i Drugi Svetski Rat. Nemačka je napala Poljsku 1. septembra 1939. godine dok je Staljin Crvenoj armiji naredio invaziju 17. septembra iste godine.
Rusija je ubrzo posle toga aneksirala delove Finske, Estoniju, Litvaniju, Letoniju i delove Rumunije. Ovde imate dužu priču o tome.
Istoričari se danas manje ili više slažu da je upravo ovaj tajni pakt bio okidač za početak Drugog Svetskog Rata, holokaust, kao i aneksiju zemalja Istočne Evrope koje su i narednih 50 godina ostale zarobljene iza Gvozdene zavese Istočnog Bloka, izolovane od ostatka Evrope. Protiv svoje volje.
Posle Drugog svetskog rata Crvena armija praktično okupira Istočnu Evropu. Ruski vojnici se krvavo obračunavaju sa neprijateljem, a zabeležena su i brojna silovanja žena na “oslobođenim” teritorima. To se dešavalo i u Jugoslaviji i Srbiji. Posle rata, Sovjetska vojska se ne povlači iz zemalja Istočne Evrope već postavlja svoje komunističke vođe na čelo vlada država.
Protesti protiv Sovjetske okupacije u Češkoj ili Mađarskoj su brutalno ugušeni u više navrata uz upotrebu vojne sile i brojne mrtve.
Tako je i Informbiro zapravo bio još jedna organizacija koja je trebalo da olakša Staljinovu kontrolu nad zemljama Istočne Evrope.
Ipak tihi sukob između Moskve i Beograda tinjao je još od osnivanja organizacjie. Došlo je do prvih razmimoilaženja na relaciji Beograd-Moskva naročito po pitanju Balkanske federacije. Staljin je javno iskritikovao Georgi Dimitrova i ocenio da je ta odluka preuranjena. Staljinu nije odgovarala Titova vodeća uloga u Albaniji i Grčkoj, gde je tada besneo građanski rat.
Prva mera je bila ta što su Sovjeti iz Jugoslavije povukli svoje vojne stručnjake pod izgovorom da se prema njima postupalo neprijateljski. U Jugoslaviji su posle ovoga poskidani portreti sa likom Staljina, a Titovi su nestajali u istočnim zemljama. Potom su krenuli sukobi dopisima. Staljin je na čelo Komunističke partije hteo da postavi lojalnije kadrove poput Andrije Hebranga ali i da izazove raskol u Jugoslaviji.
A onda je doneta i Rezolucija Informbira, 28. juna 1948. godine u Bukureštu. Komunistička partija Jugoslavije je osuđena zbog odbijanja da se povinuje naređenjimaa iz SSSR. Jugoslovenski kadrovi su nazvani ubicama i zapadnim špijunima.
Zanimljivo je da se danas u Srbiji ne govori o Rezoluciji, raskidu sa Staljinizmom i okretanju Jugoslavije ka zapadu.
Istoričarka i bivša visoka funkcionerka u vreme SFR Jugoslavije Latinka Perović izjavila je da to uopšte nije slučajno, pre svega zbog uloge koju Rusija ima u Srbiji.
“Rusi su ovde uvek bili i to je strateški interes koji su njihovi ambasadori vrlo otvoreno saopštavali i saopštavaju”, kazala je Latinka Perović na tribini koja je organizovana povodom 70. godišnjice Rezolucije Informbiroa na Fakultetu “Lazar Vrkatić” u Novom Sadu.
Istoričar Milivoj Bešlin rekao je da su balkanski narodi zahvaljujući “istorijskom Ne” iz 1948. godine tada bili prvi put ne samo objekti, već subjekti u svetskoj politici.
On je ocenio da se u Srbiji o tome ćuti zbog današnje uloge Rusije, koja nije ništa novo. “Mi već tri veka možemo da pratimo imperijalne teritorijalne intencije Rusije prema Balkanu i to se nije promenilo ni danas”, kazao je Bešlin.
Dodao je da je razlazom sa Staljinom 1948. godine okrnjena tadašnja sovjetska hegemonija u socijalističkom bloku država.
Jugoslavija je ubrzo posle ovih događaja postala najotvorenija zemlja Istočne Evrope. Iako komunistička, Jugoslavija je bila neuporedivo otvorenija od drugih zemalja Istočne Evrope. To znači da su se u Jugoslaviji bez problema gledali filmovi sa zapada. Slušala se muzika i pratila umetnička scena Evrope i Amerike. Nosile su se recimo i farmerke koje su i godinama kasnije bile zabranjene u Sovjetskom Savezu. Priču o tome imate ovde…
Još o Hladnom ratu pročitajte ovde.
